مروری بر وضعیت پایگاه‌های چندمنظوره شهرداری مشهد به بهانه روز ایمنی در برابر زلزله | پناهگاهی برای روزهای بحرانی

وقتی حوادث و بلایای طبیعی وجود دارد و کنترل وقوع آن از اختیار ما خارج است، تنها راه چاره پیش‌روی ما، مجهزشدن و آمادگی در برابر آن‌هاست.

خبرنگار رعنا جاوید

به گزارش شهرآرانیوز؛ ‌می‌گویند به‌طور متوسط از ۴۱ حادثه‌ای که در جهان رخ می‌دهد، نزدیک به ۳۱ فقره آن در ایران اتفاق می‌افتد که اغلب شامل سیل، رانش زمین، زلزله و خشک‌سالی است. وقتی حوادث و بلایای طبیعی وجود دارد و کنترل وقوع آن از اختیار ما خارج است، تنها راه چاره پیش‌روی ما، مجهز شدن و آمادگی دربرابر آنهاست.

آگاه شدن از اینکه شهر مشهد روی دو گسل بزرگ قرار گرفته و هر لحظه خطر زلزله آن را تهدید می‌کند، بهانه خوبی برای مقاوم‌سازی است، حتی مناسبت تقویمی امروز یعنی سالروز زلزله دلخراش و غم‌انگیز بم که تصاویر تلخ آن را هرگز از یاد نخواهیم برد، نیز لزوم پیشگیری را یادآوری می‌کند تا با این‌همه اطلاع و پیش‌بینی، بلای طبیعی غافلگیرمان نکند.

در ادامه سلسله‌گزارش‌های آمادگی برای زلزله احتمالی که در هفته‌های گذشته به آن پرداختیم، این شماره را به یکی از بخش‌های تجهیزشده که در زمان وقوع زلزله به یاری امدادگران و شهروندان خواهد آمد، اختصاص داده‌ایم؛ سوله‌های چندمنظوره بحران که شهرداری مشهد برپا و تجهیز کرده است، یکی از اقدامات مهم برای روز‌های حادثه است.

آنچه گذشت...

ماجرا از هشدار‌های کارشناسان و استادان حوزه زمین‌شناسی و زلزله آغاز شد که خطر زمین‌لرزه در مشهد را یادآوری کردند و ما نیز بنا را بر این گذاشتیم که سلسله‌گزارش‌هایی منتشر کنیم، از وضعیت کنونی شهر بگوییم و اقدامات مسئولان. پس از گفت‌و‌گو با یکی از استادان دانشگاه فردوسی که از موقعیت دو گسل مشهد سخن گفته بود و خطری که ما را تهدید می‌کند، دانستیم که هرلحظه ممکن است زلزله دیگری از راه برسد و باتوجه‌به اینکه در دوره بازگشت زلزله هستیم، هر لحظه احتمال وقوع زمین‌لرزه‌ای بین شش تا هفت ریشتر وجود دارد.

پس از آن هشدار، لازم بود از موقعیت ساختمان‌ها و بنا‌های مشهد بدانیم و به‌سراغ سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان رفتیم که از فراوانی ساختمان‌های ناایمن و متخلف، سخن گفته شد. آخرین گفت‌وگوی ما با مدیرکل نظارت بر ساخت‌وساز‌ها و کمیسیون‌های ماده۱۰۰ شهرداری مشهد بود که از روش برخورد با متخلفان ساخت‌وساز گفت و حالا که صحبت از پیشگیری شده است، دنباله ماجرا را به امکانات موجود در شهر، در زمان بحران زلزله، متصل کرده‌ایم.

هر منطقه؛ ۲ یا ۳ سوله بحران

اولین پایگاه بحران شهرداری در سال ۱۳۸۷ و در منطقه ۴ افتتاح شد و از آن سال به بعد، به تدریج به آن‌ها اضافه شد، تاجایی که امروز به گفته محمد شیدایی مهنه، رئیس گروه پدافند غیرعامل و پیشگیری از بحران شهرداری مشهد، تعداد این سوله‌ها به بیست عدد رسیده است.

او ادامه می‌دهد: مردم ممکن است تصور کنند که سوله‌های بحران به منظور تجمع و اسکان مردم در زمان حوادث ایجاد شده است و به همین سبب برخی مردم درباره گنجایش و تعداد این سوله‌ها سؤال دارند، درحالی که هدف اصلی از برپایی این پایگاه ها، ایجاد یک شبکه توزیع شده از کانون‌های مدیریت بحران در کلان شهر مشهد و مدیریت بحران است.

سوله‌ها درحقیقت محلی هستند برای نگهداری بخشی از امکانات و تجهیزات اولیه امدادرسانی در زمان بحران و همچنین ذخیره اقلام امدادی و توزیع آن در سطح محلات در هنگام بحران، همچنین نگهداری موقت مصدومان تا گروه‌ها و سازمان‌های امدادی دیگر، امکان خدمت رسانی داشته باشند و اوضاع تحت کنترل باشد.

او از سوله‌های چندمنظوره بحران می‌گوید که تعداد ایده آلشان چگونه است و در کدام منطقه کمبود داریم: استاندارد در کشور ما این است که برای هر ۵۰ هزار نفر در شهرها، یک سوله بحران وجود داشته باشد، اما اولین شرط محقق شدن آن، داشتن زمین است. همه تلاش شهرداری مشهد هم برای این بوده است که در هر منطقه شهری، یک و حتی چند سوله داشته باشیم.

در چند منطقه، دو یا سه سوله بحران داریم، اما اکنون تنها در منطقه ۸ کمبود سوله داریم؛ به دلیل اینکه آنجا هیچ زمینی برای تملک شهرداری وجود ندارد. منطقه ثامن هم سوله ندارد که با رایزنی ها، زمینی اختصاص پیدا کرده است و به زودی به نتیجه خواهد رسید و امیدواریم سال آینده به بهره برداری برسد.

رئیس گروه پدافند غیرعامل و پیشگیری از بحران شهرداری مشهد به نکته دیگری نیز درباره اختصاص پایگاه اشاره می‌کند و‌ می‌گوید: یکی از برنامه‌های مهم ما، وجود پایگاه بحران در ورودی‌های شهر یعنی مناطق ۷ و ۱۲ شهرداری است تا محل ویژه‌ای برای انبار و تجهیزات خاص باشند که زمان وقوع زلزله یا حوادث، شهر‌های معین به راحتی به اطلاعات شهر و امکانات، دسترسی پیدا کنند.

شیدایی درباره استفاده از بوستان‌ها برای مدیریت بحران در زمان حوادث می‌گوید: رویکرد جدید این است که از فضا‌های پارکی بزرگ به عنوان پیوست پدافند غیرعامل استفاده کنیم. اکنون دو یا سه پارک بزرگ ما چنین امکانی را دارند. بسته به نوع حادثه و پس از زلزله می‌توانیم از بوستان غدیر هم استفاده کنیم؛ چون دارای سکو‌هایی برای چادر زدن، شبکه برق و سرویس‌های بهداشتی و حمام است. ولی به این دلیل که درختان بلند دارد، در زمان زلزله با احتمال سقوط درختان، یک عامل خطر محسوب می‌شود و باید برای آن راه حلی اندیشید، درعین حال یکی دیگر از روش‌های تأمین پایگاه، مدرسه محوری است؛ زیرا مدارس، مکان‌هایی مناسب برای امدادرسانی و تجمع موقت شهروندان هستند. به گفته شیدایی در چرخه مدیریت بحران، چهار محور پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی تعریف شده است.

او توضیح می‌دهد: قانون مدیریت بحران شامل همه دستگاه‌ها و وزارت خانه هاست، اما شهرداری حتی فراتر از شرح گسترده وظایفش، درحال خدمت رسانی است. از پیشگیری، آموزش مقابله با بحران تا خدمات پس از حوادث و حتی پاکیزه سازی شهر پس از حوادث که کار نیرو‌های خدمات شهری است؛ زیرا مشهد به دلیل حضور زائران میلیونی، وضعیت متفاوتی با شهر‌های دیگر دارد.

در شرایط بحران و وقوع زلزله احتمالی به ویژه اگر ایام اوج حضور زائران باشد، با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم شد؛ به همین دلیل همه دستگاه‌ها و مسئولان باید با تمام توان، آمادگی کامل را دربرابر وقوع حوادث احتمالی داشته باشند. شهروندان نیز لازم است نکته‌های مهم را برای انجام اقدامات لازم در ۷۲ ساعت طلایی پس از وقوع حوادث و بلایای طبیعی آموزش ببینند.